Allahu xh.sh. nuk është trupor, as substancë as aksidencë, as i kufizuar
Allahu xh.sh. nuk është trupor, nuk është substancë as aksidencë, Ai nuk është hapsinërisht i kufizuar. Ai që beson se Ai është diç nga e theksuara nuk beson në Krijuesin por beson në të krijuarën.
Thënia se Allahu xh.sh. ka dorë apo trup por ajo dorë dhe ai trup nuk është si dora jonë apo trupi jonë, apo ne nuk dimë çfarë është ajo dorë, nuk është nga thëniet e selefinjve por është thënie e muxhessimëve (antropomorfistëve), të cilët kanë jetuar në kohën e selefinjve, sikur që janë: Ibn Zaguniu, Ed-Darimij Es-Sixhziu, Ibn Betta El-Akberiu, Kadi Ebu Ja'la El-Ferrai e muxhessimë dhe mushebbihë të tjerë, të cilët jetonin në atë kohë.
Allahu xh.sh. është i Amshueshmi, i Pavaruri dhe i Përkryeri. Ai, I Lartësuari, nuk është trupor as nuk ka diç trupore. Ai nuk është aksidentë as substancë kurse në këtë tregojnë dëshmitë vijuese:
1). - Nëse dikush do të thoshte se Allahu ka dorë por ajo dorë nuk është sikur dora jonë ai do ta krahasonte Allahun xh.sh. me krijesat dhe do të binte në kufr dhe mosbesim sepse Allahu xh.sh. qartë thotë: {لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْبَصِيرُ} - "Asnjë send nuk është si Ai. Ai është dëgjuesi, shikuesi", (Esh-Shura, 11).
Dikush do të thotë: Kur themi se dora e Tij është ndryshe nga dora jonë atëherë ne nuk e krahasojmë Atë me krijesat sepse sikur që dora nuk është e njëjtë çka edhe shkopi, as nuk është libri çka edhe lapsi, po ashtu dora e Allahut nuk është njëjtë çka edhe dora jonë.
Do t'i themi: Çdo dorë është trupore sepse po të mos ishte trupore aspak nuk do të quhej dorë. E nëse dora e Allahut është trupore atëherë ajo është e ngjashme me gjerat e tjera trupore sikur që janë shkopi, libri, lapsi e të ngjashme. Trupësia ndërmjet krijesave nuk dallohet sepse trupësia në fakt është kufizueshmëri nga numri i caktuar i anëve. [1] Nëse dikush do të thoshte se kjo nuk është përkufizim i trupësisë dhe se nuk përcaktohet ashtu se a është diç trupore apo jo, por se trupësia në fakt është përmbajtja e caktuar apo forma e caktuar, do t'i themi: Nëse kjo nuk është përkufizim i trupësisë atëherë ti nuk mund ta quash dorën trupore dhe librin trupor por vetëm një prej atyre gjerave. Por, nëse thua ashtu t'i do t'i kundërvihesh ixhmait të të gjithë njerëzve prej Ademit a.s. deri në Ditën e Gjykimit se edhe libri edhe dora janë gjera trupore.
2). - Gjithashtu, nëse dikush do të thotë se Allahu xh.sh. ka diç trupore apo se ai vetë është trupor kjo do të thotë se Allahu xh.sh. është i varur për diç, që kundërshtohet me ajetin kur'anor: {يٰأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلْفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلْغَنِيُّ ٱلْحَمِيد} - "O njerëz, ju jeni të varfër te Allahu, kurse Allahu është i pasur dhe i denjë për lëvdatë", (Fatir, 15).
3). - Gjithashtu, thënia se Allahu është trupor apo se ka diçka që është trupore tërheq me vete pohimin se ai është i përbërë nga shumë pjesë sepse çdo trup është i përbërë nga së paku dy pjesë, kurse kjo është pjesa e brendshme dhe e jashtme, dhe kundërshtohet me njëjësinë e Allahut në Dhatin e Tij dhe cilësitë e Tij.
Allahu xh.sh. thotë: {هُوَ ٱلأَوَّلُ وَٱلآخِرُ وَٱلظَّاهِرُ وَٱلْبَاطِنُ} - "Ai është i Pari dhe i Fundit, i Jashtmi dhe i Brendshmi", (El-Hadid, 3).
E nëse Allahu xh.sh. është trupor atëherë Ai nuk do të mund të ishte I Brendshmi dhe I Jashtmi sepse jashtësia dhe brendësia e trupit nuk janë një e njëjta gjë.
4). - Në tefsir është e njohur se e kanë pyetur Pejgamberin a.s. për cilësitë e të Lartësuarit dhe Allahu xh.sh. si përgjigje e ka zbritur suren El-Ihlas. Nëse e dimë se kjo sure është përgjigje në pyetjen e tyre atëherë pa farë dyshimi mund të themi se kjo sure është nga ato të qarta, d.m.th. muhkem.
Vërtetë fjalët e Allahut "(أَحَد) - ehad" nga kjo sure tregojnë në atë se Ai nuk është trup, nuk i kufizuar dhe se Ai nuk është në ndonjë anë. Trupi më i vogël është diç që është i përbërë nga dy subtsnaca kurse Allahu xh.sh. thotë se Ai është "ehad" - një, me ç'gjë e anulon bisedën për trupësinë e Tij.
Allahu xh.sh. nuk është substancë dhe nuk është i kufizuar sepse çdo gjë që është e kufizuar ka dy anë, të majtën dhe të djathtën. Çdo gjë që ka dy anë është e ndashme kurse çdo gjë që është e ndashme nuk mund të jetë "ehad" një - unikale.
5). - Allahu xh.sh. thotë: {ٱللَّهُ ٱلصَّمَد} - "Allahu është mbrojtës i gjithkujt", (El-Ihlas, 2).
Allahu xh.sh. me këtë ajet tregon atë se Ai nuk është trupor sepse çdo trup është i përbërë kurse çdo gjë që është e përbërë është e varur nga pjesët e saj. Ajo që është e varur nga pjesët assesi nuk mund të bëhet strehë e pavarur për çdo gjë dhe me këtë konfirmojmë se Ai nuk është trup. Gjithashtu, sikur Ai të jetë trup i përbërë nga organet (duart, këmbët, sytë) atëherë Ai do të ishte i varur nga të shikuarit në sy, i fuqisë në dorë ... kurse kjo e anulon pavarësinë e Tij.
6). - Allahu xh.sh. nuk është trup, sepse po të ishte trup atëherë do të ishte i ngjashëm me trupat e tjerë. Allahu xh.sh. thotë: {وَلَمْ يَكُنْ لَّهُ كُفُواً أَحَد} - "Dhe askush Atij nuk i përngjet", (El-Ihlas, 4).
Çdo trup është i përbërë nga substancat kurse substancat janë të ngjashme që do të thotë se duke folur se Ai është trup do të thoshim se Ai ka rival.
7). - Allahu xh.sh. thotë: {قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ ٱلْعَالَمِينَ . قَالَ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَآ إِن كُنتُمْ مُّوقِنِينَ} - "Faraoni tha: "E cili është ai zot i botëve (që ju dërgoj)"? Ai i tha: "Zoti i qiejve dhe i tokës dhe ç'ka ndërmjet tyre, nëse bindeni"!", (Esh-Shu'ara, 23-24).
Sikur Allahu xh.sh. të ishte trup dhe se është i përbërë nga organet atëherë përgjigjja e Musait do të ishte jokorrekte sepse do të ishte prioritare të thuhej: "Ai është trup", nga ajo që të thuhet: "Ai është Krijues i qiejve dhe i Tokës".
8). - Allahu xh.sh. duke i folur Ibrahimit a.s. thotë: {وَكَذَلِكَ نُرِيۤ إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ ٱلْمُوقِنِين} * {فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ ٱلْلَّيْلُ رَأَى كَوْكَباً قَالَ هَـٰذَا رَبِّي فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لاۤ أُحِبُّ ٱلآفِلِينَ} * {فَلَمَّآ رَأَى ٱلْقَمَرَ بَازِغاً قَالَ هَـٰذَا رَبِّي فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمْ يَهْدِنِي رَبِّي لأَكُونَنَّ مِنَ ٱلْقَوْمِ ٱلضَّالِّينَ} * {فَلَماَّ رَأَى ٱلشَّمْسَ بَازِغَةً قَالَ هَـٰذَا رَبِّي هَـٰذَآ أَكْبَرُ فَلَمَّآ أَفَلَتْ قَالَ يٰقَوْمِ إِنِّي بَرِيۤءٌ مِّمَّا تُشْرِكُونَ} * {إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضَ حَنِيفاً وَمَآ أَنَاْ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ} - "Dhe kështu ne i treguam Ibrahimit mbretërinë e qiejve dhe të tokës që të jetë i bindur mirë." * "Dhe kur ra nata, ai e pa një yll dhe tha: "Ky është Zoti im"!, por pasi perëndoi ai tha: Nuk i dua ata që perëndojnë!" * "E kur e pa hënën që po delë tha: "Ky është Zoti im"! E pasi që edhe ajo perëndoi, tha: "Nëse Zoti im nuk më drejton në rrugë të drejtë, unë me siguri do të jem nga ata që kanë dështuar"." * "Por kur e pa diellin si po lind, ai thirri: "Ky është Zoti im, ky është më i madh"! Mirëpo, pasi edhe ai perëndoi, tha: "O populli im, unë heqë dorë nga ato që ju i bëni shokë"!" * "Unë po e drejtoj fytyrën time si besimtar i vërtetë kah Ai që ka krijuar qiejt dhe tokën, dhe unë nuk jam nga politeistët", (El-En'am, 75-79).
Sikur Allahu xh.sh. të ishte trup atëherë do të lejohej mbi Të ajo që do të lejohej mbi trupat e tjerë dhe do të ishte e lejuar ndaj trupave të tjerë e gjithë ajo që është e lejuar për Të. Nëse kjo është e këtillë, atëherë për Të është i lejuar ndërrimi. Mirëpo, Ibrahimi a.s. flet se Krijuesi i tij nuk është ai i cili ndërrohet që do të thotë se krijuesi i Tij nuk është trupor.
9). - Ibrahimi a.s. thotë: {إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضَ حَنِيفاً وَمَآ أَنَاْ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ} - "Unë po e drejtoj fytyrën time si besimtar i vërtetë kah Ai që ka krijuar qiejt dhe tokën, dhe unë nuk jam nga politeistët", (El-En'am, 79).
E Allahu xh.sh. pas kësaj e lavdëron dhe thotë: {وَتِلْكَ حُجَّتُنَآ ءَاتَيْنَٰهَآ إِبْرَٰهِيمَ عَلَىٰ قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَٰتٍ مَّن نَّشَآءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيم} - "Ato janë argumentet tona që ia dhamë ibrahimit ndaj popullit të vet. Ne u japim shkallë të lartë atyre që duam. Zoti yt është me të vërtetë i urtë, i gjithëdijshëm", (El-En'am, 83).
Dhe, nëse krijuesi i botës është trup i cili ka organe atëherë njohja e Tij nuk do të ishte e plotë pos me përmendjen e asaj se Ai është trup dhe Ibrahimi a.s. nuk do të meritonte lavdërimet për njohje se Ai është krijues.
10). - Allahu xh.sh. thotë: {ٱللَّهُ لاَ إِلَـٰهَ إِلاَّ هُوَ ٱلْحَيُّ ٱلْقَيُّوم} - "Allahu është - nuk ka zot përveç atij - i gjallë i përjetshëm ...", (El-Bekare, 255).
"Kajjum" është ai i cili vetvetiu ekziston kurse ai që ekziston vetvetiu është i pavarur nga çdo gjë. Sikur Allahu xh.sh. të jetë trup, atëherë Ai do të ishte i varur nga të tjerët dhe nuk do të ishin të tjerët të varur nga Ai.
11). - Allahu xh.sh. thotë: {رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَٱعْبُدْهُ وَٱصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيّا} - "Ai është Zot i qiejve dhe i tokës dhe i asaj çka është ndërmjet tyre, prandaj, vetëm Atë adhuro dhe vazhdo me këtë! A e di, a ka ndokush emrin e Tij!", (Merjem, 65).
Ibn Abbasi thotë: "A e di a ka Ai diç të ngjashme me veten!"?
Sikur Ai të jetë i kufizuar atëherë çdo substancë do T'i ishte e ngjashme.
12). - Allahu xh.sh. thotë: {يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِهِ عِلْما} - "Ai e di se çka gjendet përpara tyre dhe çka i pret pas asaj, kurse ata nuk mund ta dinë këtë", (Ta Ha, 110).
Kjo tregon në atë se Ai nuk është trup sepse, sikur të ishte trup atëherë ne do të mund Ta njihnim.
Dikush do të thotë: Përse nuk mund të themi se Ai është trup (ose se Ai ka duar, këmbë) porse ai është trup të cilin ne nuk mund ta përfshijmë me dijen tonë.
I themi: Sikur kjo të ishte ashtu atëherë ne nuk do të mund të themi se i kemi njohur malet, detet dhe fushëgropat sepse ne nuk kemi njohur shumë pjesë të tyre. E nëse kjo është kështu, atëherë në përshkrimin e Allahut xh.sh. me këtë nuk do të kishte kurrfarë dobie.
13). - Allahu xh.sh. thotë: {وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ} - "Dhe kur të të pyesin robërit e mi për Mua, Unë jam me të vërtetë afër, i përgjigjem lutjes së lutësit kur më lutet. Prandaj le të kërkojnë përgjigje prej meje dhe le të më besojnë Mua, për të qenë në rrugë të drejtë", (El-Bekare, 186).
Sikur Allahu xh.sh. të ishte i kufizuar mbi Arsh ose në qiej atëherë ky ajet nuk do të ishte korrekt sepse ai është shpallur si përgjigje në pyetjen: "A është Krijuesi ynë afër apo larg"?
14). - Sikur Allahu xh.sh. të jetë lart atëherë Ai do të ishte (السماء) sepse (السماء) është derivat nga fjala (السمو) - ajo që është lart. Tërë ajo që është mbi ty është (السماء). Allahu xh.sh. konfirmon këtë në Kur'an dhe thotë: {وَيُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَد} - "... Ai lëshon prej së larti, nga retë e mëdha si kodra breshër ...", (En-Nur, 43).
Allahu xh.sh. thotë: {وَأَنزَلْنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءً طَهُورا} - "... dhe Ne lëshojmë nga qielli ujë të pastër ...", (El-Furkan, 48).
Sikur Allahu xh.sh. të jetë mbi Arsh, atëherë ai i cili është mbi Arsh, kur të shikonte lart, do të shihte skajin e qenies së Allahut xh.sh., domethënë, Allahu xh.sh. në raport me të do të ishte lart dhe do të ishte (السماء).
Allahu xh.sh. thotë: {تَنزِيلاً مِّمَّنْ خَلَقَ ٱلأَرْضَ وَٱلسَّمَٰوَٰتِ ٱلْعُلَى} - "Si shpallje nga ai i cili ka krijuar tokën dhe qiejt (es-semavat) e lartë." (Ta Ha, 4).
Fjala السماوات është shumësi i fjalës (السماء) dhe ajo përfshin çdo gjë që është mbi, respektivisht, çdo gjë që është lart.
E nëse Allahu xh.sh. është krijues i çdo gjëje që është lart, çdo (السماء), atëherë kjo do të thotë se Ai është krijues i vetvetes sepse Ai është (السماء) në raport me Arshin kurse kjo është jokorrekte.
15). - Allahu xh.sh. thotë: {وَٱلْمَلَكُ عَلَىٰ أَرْجَآئِهَآ وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيةَ} - "Dhe engjëjt qëndrojnë në skajet (anët) e tij, e atë ditë, tetë (engjëj) e bartin mbi vete Arshin e Zotit tënd", (El-Hakkah, 17).
Allahu xh.sh. thotë: {ٱلَّذِينَ يَحْمِلُونَ ٱلْعَرْشَ} - "Ata (engjëjt) që e bartin Arshin ...", (Gafir, 7).
Nëse Allahu xh.sh. është i ulur mbi Arsh (si pohojnë ata për të cilët e kemi shkruar këtë libër) atëherë ata të cilët e bartin Arshin do ta bartin edhe Atë dhe Ai do të jetë i varur nga krijesat.
16). - Nëse Allahu xh.sh. është në Arsh apo mbi të, atëherë krijimi i Arshit do të duhej të jetë para krijimit të qiejve dhe Tokës sepse, nëse Arshi është vendi i Tij, kurse qiejt dhe Toka vendi i krijesave të Tij, atëherë është logjike që përgatitjes së vendit të tij i jepet përparësi. Mirëpo, është e njohur se Allahu xh.sh. së pari i ka krijuar qiejt dhe Tokën dhe vetëm pastaj Arshin.
Allahu xh.sh. thotë: {إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ ٱسْتَوَىٰ عَلَى ٱلْعَرْشِ يُدَبِّرُ ٱلأَمْر ...} - "Pa dyshim Zoti i juaj është All-llahu, i cili ka krijuar qiejt dhe tokën për gjashtë ditë e pastaj mbisundoi gjithësinë ...", (Junus, 3).
17). - Allahu xh.sh. në Kur'an thotë: {كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ} - "Çdo gjë do të shkatërrohet përveç Tij ...", (El-Kasas, 88).
Ajeti tregon në atë se Arshi do të zhduket dhe kufijt dhe hapësirat do të zhduken dhe nëse Allahu xh.sh. është mbi Arsh, i kufizuar në vend, atëherë edhe Ai do të zhduket.
18). - Allahu xh.sh. thotë: {هُوَ ٱلأَوَّلُ وَٱلآخِرُ} - "Ai është i Pari dhe i Fundit ...", (El-Hadid, 3).
Allahu xh.sh. njofton se Ai është ngaherë dhe dhe gjithnjë, që do të thotë se ka ekzistuar edhe më herët kurse do të ekzistojë edhe pas vendit dhe kufizueshmërisë. Me këtë Ai, i Lartësuari, edhe njëherë tregon se nuk është mbi Arsh, se nuk ka duar. Edhe njëherë na tregon në atë se Ai është Zoti i amshueshëm.
19). - Allahu xh.sh. thotë: {وَٱسْجُدْ وَٱقْتَرِب} - "... Bën sexhde dhe afroju Zotit me të", (El-Alek, 19).
E nëse Allahu xh.sh. është lart, atëherë ne duke i bërë sexhde nuk do të mund T'i afroheshim, por nga Ai do të largoheshim.
20). - Allahu xh.sh. thotë: {فَلاَ تَجْعَلُواْ للَّهِ أَندَادا} - "... pra, mos i përshkruani Allahut shokë ...", (El-Bekare, 22).
Allahu xh.sh. edhe me këtë ajet na njofton se Ai nuk është trupor, se nuk ka duar, këmbë e të ngjashme. Sepse, sikur Ai të ishte trup, atëherë çdo trup do të ishte i barabartë me Të në gjerat të cilat janë të përbashkëta për të gjithë trupat kurse të cilat më herët i kemi shpjeguar.
21). - E kanë pyetur Ebu Hasan El-Esh'ariun: Përse e refuzoni se Allahu xh.sh. ka trup dhe formë? Ai ka thënë: "Ne e refuzojmë këtë thjeshtë për shkak se personi që e shtron këtë pyetje ka dashur të thotë: "Përse e refuzoni se Zoti është i gjatë, i gjerë dhe i përbërë"?- apo ka dashur me këtë Zotin ta përcaktojë trup edhe pse Ai nuk duhet medoemos të jetë i gjatë, i gjerë, i përbërë, dhe as i thellë. Dhe, nëse ka dashur të thotë: "Përse ju atëherë e refuzoni se Ai është i gjatë, i gjerë dhe i përbërë"? - sikur thuhet për trupat me të cilët kemi përvojë të drejtpërdrejtë - diç e tillë është e pamundur sepse përbërja nënkupton më shumë se vetëm edhe një gjë, ajo në fakt nënkupton më së paku dy gjera sepse gjeja e thjeshtë vetvetiu nuk mund të jetë e përbërë. Por, ne më herët kemi thënë se Zoti është i thjeshtë. Për këtë arsye është e gabueshme të thuhet se Ai është qenie e përbërë. E nga ana tjetër, nëse ka dashur të thotë: "Përse ju nuk e quani Zotin trup, përkundër asaj që Ai nuk mund të jetë i gjatë, i gjerë apo i përbërë"? - nuk është në mundësinë tonë t'i përcaktojmë emrat apo emërtimet, ne nuk mund ta quajmë Zotin me ato emra me të cilat Veten e Tij nuk e ka quajtur apo emërtuar, respektivisht me të cilat nuk e ka quajtur Pejgamberi Muhammed dhe më në fund rreth të cilave nuk është arritur konsensus". [2]
Ulemaja e Ehli Sunnetit dhe Xhematit është pajtuar se Allahu xh.sh. nuk është i kufizuar, nuk është trupor as që ka çkado nga gjerat trupore që ia përshkruajnë vehabinjtë:
Mulla Alij El-Kariu thotë: "Allahu nuk ka kufi as fund, Ai nuk është i kufizuar, as është çkado qoftë nga veçoritë e krijesave trupore as që rrjedh në hakun e Tij koha dhe vendi si e thonë këtë muxhessimët, ata të cilët e krahasojnë Atë me krijesat dhe përfaqësuesit e hululit". [3]
Ibn Nuxhejmi thotë: "Dhe bëhet tekfir (mosbesim) për përshkrim të vendit për Allahun. E nëse thotë: "Allahu fis-sema'", duke dëshiruar me këtë ta citojë atë që ka zbritur nga Kur'ani nuk bëhet tekfir. E nëse ky qëllim nuk është te ai, bëhet tekfir sipas shumicës dhe për këtë qëllim ekziston fetva". [4]
Në Fetava Hindijje thuhet: "E nëse thotë: "Allahu është në qiell", duke synuar me këtë hapësirën, bëhet tekfir. E nëse thuhet "Allahu fis-sema'", duke synuar me këtë citimin e ajetit, nuk bëhet tekfir. E nëse ai nuk e ka këtë synim, bëhet tekfir". [5]
Et-Taberiu thotë: "Allahu nuk është i varur për çkado qoftë sikur trupi e të ngjashme". [6]
El-Kurtubiu (duke e komentuar hadithin se njeriu është më afër Allahut kur gjendet në sexhde): "Kjo është lidhur me shkallën më të lartë të devotshmërisë e jo lidhur me afërsinë hapësinore sepse Allahu nuk është i kufizuar hapësinërisht". [7]
Ibn Hibani thotë: "Falënderimi i qoftë Allahut i cili nuk ka kufij as vend". [8]
Edh-Dhehebiu thotë: "Hyrja në ajete të paqarta është diç për ç'gjë nuk keni leje as që ka ardhur tekst për përshkrimin e Allahut si diç hapësinërisht të kufizuar. Allahu xh.sh. është i lartësuar nga ajo të bëhet i kufizuar". [9]
Ibn Hazm Edh-Dhahiriu thotë: "Nga gjerat e domosdoshme është besimi se Allahu nuk është i kufizuar në hapësirë". [10]
El-Bejhekiu thotë: "Nuk është i saktë përshkrimi i Allahut si i kufizuar në hapësirë". [11]
Abdurrahman Ibn Xhevziu thotë: "Është e vërtetë që Allahu mos të përshkruhet si i kufizuar". [12]
El-Kurtubiu thotë: ""Ku" është pyetje e cila shtrohet për atë që është në hapësirë dhe nuk lejohet të përdoret për Allahun xh.sh., sepse Ai nuk është i kufizuar në hapësirë". [13]
El-Kurtubiu thotë: "Është korrekte të tekfirohen (shpallen kafira) muxhessimët sepse nuk ka dallim ndërmjet tyre dhe idhujtarëve. Do të kërkohet prej tyre të pendohen dhe nëse nuk pendohen do të vriten siç vritet murtedi (renegati)". [14]
En-Neveviu thotë: "Hixhabi përdoret për trupat kurse Allahu nuk është trupor as i kufizuar". [15]
Ebu Hasen El-Esh'ariu thotë: "Falënderimi i qoftë Allahut Një të Vetmit ... Ai nuk ka formë as kufi që kështu ta krahasojmë me krijesat". [16]
Esh'ariu thotë: "Ehli sunneti dhe xhemati thotë: Allahu nuk është trup, as është i ngjashëm me krijesat ...". [17]
Ebu Fadl Et-Temimi El-Hanbeliu thotë: "Është pyetur Ahmedi, një ditë para vdekjes së tij për citatet të cilët flasin për cilësitë e Allahut", kurse ai ka thënë: "Të kalojmë mbi ta ashtu si na kanë ardhur dhe të besojmë në ta nëse na kanë ardhur me rrugë të besueshme dhe nuk do ta përshkruajmë Allahun me diç që Ai veten nuk e ka përshkruar. Ai është pa kufijë dhe pa trup". Kurse pastaj e ka cituar ajetin: "Asgjë nuk është sikurse Ai", dhe ka thënë: "Kush do të fletë për këtë (për kufizimin e Allahut) ai është risimtar (bidatçij)". [18]
Ibn Haxher El-Askalaniu thotë: "Allahut nuk i përshkruhet vendi". [19]
Er-Ragib El-Asfehaniu thotë: "Afërsia e Allahut është begatia e Tij kundrejt robit e jo kufizimi i Allahut në vend". [20]
Abdurrahman ibn Xhevziu thotë: "Muxhessimët thonë se Allahu e ka theksuar Arshin sepse ky është krijesa më e afërt me Të. Kjo është mosdije e qartë sepse kufizueshmëria hapësinore manifestohet vetëm në gjerat trupore kurse Allahu nuk është trupor". [21]
Ibn Haxher El-Askalaniu thotë: "Muxhessimët e dëshmojnë imagjinatën e tyre se Allahu është trupor me hadithin për nuzulin por ehli sunneti dhe xhemati e ka mohuar këtë sepse Allahu është i lartësuar nga të gjitha kufizimet dhe mangësitë". [22]
Aliu r.a. thotë: "Allahu ka ekzistuar por jo edhe vendi, dhe Ai tash është aty ku ka qenë edhe atëherë". [23]
Aliu r.a. thotë: "Pa dyshim Allahu e ka krijuar Arshin që të tregojë në kudretin e Tij e jo që ta merr si vend për qenien e Tij". [24]
Aliu r.a. thotë: "Kush pohon se Allahu është i kufizuar ai nuk e ka njohur Krijuesin tonë". [25]
Zejnul Abidini thotë: "Ti je Allahu, të cilin nuk e rrethon hapësira". [26]
Ebu Muti' El-Belhi i thotë Ebu Hanifes: "Ç'mendon sikur të të thoshin: Ku është Allahu"? Ai ia kthenë: "Do t'u thuhet: Allahu ka ekzistuar para se të jenë krijuar krijesat dhe hapësira. Allahu ka ekzistuar para se është krijuar "Ku" dhe para se të jenë krijuar krijesat ose çkado qoftë. Ai është Krijues i çdo gjëje". [27]
Imam Shafiu thotë: "Allahu xh.sh. ka ekzistuar, por hapësira nuk ka ekzistuar, dhe Ai e ka krijuar hapësirën duke mbetur edhe më tej i pakufizuar, i pafillim, i atillë çfarë ka qenë para krijimit të hapësirës. Ai nuk e ndërron dhatin (qenien) e Tij as nuk i ndërron cilësitë e tij". [28]
Autor: Sami XHEKO
Përktheu: Nexhat IBRAHIMI
_________________________
[1] - Disa dijetarë kanë thenë se trupësia është përbërje prej më së paku dy substancave.
[2] - Bit Polemike, Ebu Hasan El Eš'ari, fq. 22-23.
[3] - Sherh Fikhil-Ekber, Mula Ali El-Kari, fq. 57.
[4] - El-Bahrur Raik, Ibn Nuxhejm El-Hanefi, fq. 210.
[5] - Fetava Hindijje, 2/259.
[6] - Tarihul Umemi Vel-Muluk, Taberi, 1/28.
[7] - Sherhu Sujuti ala Sunenin-Nesai, Sujuti, 4/254.
[8] - Es-Sikat, Ibn Hiban, 1/1.
[9] - Sijer A'lamun Nubela, Shemsuddin Edh-Dhehebi, 16/97.
[10] - El-Faslu fil-mileli vel-ehvai ven-Nihal, Ibn Hazm El-Endelusi, 1/380.
[11] - El Esmau Ve Sifat, Bejheki, fq. 373.
[12] - Def'u shubheti Teshbih, Ibn Xhevzi, fq. 129.
[13] - El-Mufhim, 2/143.
[14] - Tedhkar fi Efdalil Edhkar, Kurtubi, fq. 309.
[15] - El-Minhaxh, En-Nevevi, 3/14.
[16] - El-Ibane, El-Esh'ari, fq. 7.
[17] - Mekalatul Islamijjin, Ebu Hasen El Esh'ari, fq. 211.
[18] - I'tikadul Imami Ebi Abdillah Ahmed ibn Hanbel, Ebu Fadl Et-Temimi El-Hanbeli, fq. 87.
[19] - Fet'hul Bari, Ibn Haxher El Askalani, 13/484.
[20] - Mufredat Elfadhil-Kur'an, Er-Ragib El-Asfehani, fq. 664.
[21] - Def'u shubheti Teshbih, Ibn Xhevzi, fq. 131.
[22] - Fet'hul-Bari, Ibn Haxher El-Askalani, 3/39.
[23] - El-Ferku bejnel-Fireki, Ebu Mensur El-Bagdadi, fq. 333.
[24] - Ibid, fq. 333.
[25] - Hiljetul-Evlija, Ebu Nu'ajm, 1/73.
[26] - Ittihafu Sadetil-Muttekin, 4/380.
[27] - Fikhul-Ebsat, fq. 25.
[28] - Ittihafu Sadetil-Muttekin, 2/24.